Η διαφοροποίηση του εαυτού (σύμφωνα με τον Murray Bowen) είναι ο βαθμός που ένα άτομο είναι ικανό να διαχωρίσει τη διανοητική διαδικασία που βιώνει από τη συναισθηματική, κατά πόσο, δηλαδή, μπορεί να αποφύγει να «χειραγωγείται» η συμπεριφορά του από τα συναισθήματα.
Αποτελεί τον γνωστικό και συναισθηματικό εξοπλισμό για δημιουργικότερη επικοινωνία με τον εαυτό και τους άλλους. Είναι η ικανότητα να ξεχωρίζει κάποιος το τί “νιώθει” από το τί “σκέφτεται¨.
Είναι η ικανότητα να είναι σε θέση κάποιος να λέει “ΝΑΙ” χωρίς ενοχές και “ΟΧΙ” χωρίς τύψεις.
Στόχος της διαφοροποίησης του εαυτού δεν είναι η συναισθηματική αποκοπή του ατόμου, αλλά η ισορροπία ανάμεσα στην λογική συμπεριφορά και στην έκφραση συναισθημάτων .
“Μια θεώρηση της ατομικότητας μέσα σε ένα πλαίσιο δέσμευσης στους άλλους» (Knudson-Martin, 1994)
Στόχος της συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας είναι η άνοδος σε υψηλότερα επίπεδα διαφοροποίησης του συμβουλευόμενου/θεραπευόμενου.
Δείτε και εσείς πού βρίσκεστε στην κλίμακα διαφοροποίησης εαυτού.
Όσο χαμηλότερο το σκορ τόσο χαμηλότερο το επίπεδο διαφοροποίησής σας.
0…………….….25……..……..….50…………….…..75………………..100
Βρίσκεστε μεταξύ 0-25 αν:
- Δεν ξεχωρίζετε το γεγονός από το συναίσθημα.
- Έχετε μεγάλη συναισθηματική ανάγκη τους άλλους.
- Σπαταλάτε πολλή ενέργεια προσπαθώντας να κερδίσετε την αποδοχή των άλλων.
- Διαθέτετε λίγη ενέργεια για την επίτευξη προσωπικών στόχων και δραστηριοτήτων.
- Δεν μπορείτε να πείτε «Νομίζω…Πιστεύω πως..»
- Μένετε κυρίως προσκολλημένοι στην πατρική σας οικογένεια.
- Οι σχέσεις στον γάμο είναι εξαρτητικές.
- Δεν τα βγάζετε πέρα στις δύσκολες καταστάσεις, στις κρίσεις και στις αλλαγές που απαιτεί η ζωή.
- Δεν μπορείτε να διακρίνετε πού σταματάει ο εαυτός σας και πού ξεκινάει το όριο των άλλων.
Bρίσκεστε μεταξύ 25-50 αν:
- Διαθέτετε μερική ικανότητα διάκρισης μεταξύ γεγονότων και συναισθημάτων.
- Ο εαυτός σας είναι περισσότερο «ψευδής» και εξαρτάται από τα θέλω των άλλων.
- Σε χαμηλά επίπεδα άγχους λειτουργείτε σχετικά καλά.
- Προτρέπετε τους άλλους να αλλάξουν για να κερδίσουν την εύνοια των γύρω τους.
- Αλλάζετε συχνά απόψεις.
- Η αυτοεκτίμησή σας αυξάνεται όταν σας επαινούν και ελαττώνεται όταν σας κριτικάρουν.
- Αγχώνεστε (με έντονες αντιδράσεις, «φρικάρετε») όταν μια σχέση σας αποτυγχάνει ή αποσταθεροποιείται.
- Συχνά παίρνετε κακές αποφάσεις γιατί δεν μπορείτε να σκεφτείτε καθαρά κάτω από συνήκες stress.
- Aναζητάτε δύναμη, εκτίμηση και αγάπη από τους άλλους για να καλύψετε ανάγκες του «ψευδούς» σας εαυτού.
Bρίσκεστε μεταξύ 50-75 αν:
- Εχετε επίγνωση του τρόπου που λειτουργεί το συναίσθημα και η σκέψη από κοινού.
- Το επίπεδο του αληθινού σας εαυτού είναι ικανοποιητικό.
- Μπορείτε να ακολουθήσετε τα δικά σας όνειρα και τους δικούς σας στόχους.
- Μπορείτε να δηλώνετε τα πιστεύω σας χωρίς να απορρίπτετε τους άλλους.
- Ο γάμος για εσάς είναι λειτουργική συντροφικότητα όπου η κοντινότητα δεν έχει σαν αποτέλεσμα το χάσιμο του εαυτού.
- Επιτρέπετε στα παιδιά σας να εξελιχθούν ανάλογα με τα στάδια της ανάπτυξής τους ευνοώντας την αυτονομία.
- Λειτουργείτε εξίσου καλά, μόνοι ή με άλλους.
- Ξεπερνάτε τις κρίσεις χωρίς να καταρρέετε.
- Διατηρείτε λειτουργικές με άλλους χωρίς να απαιτείτε να αντιμετωπίζουν τα πράγματα με τον τρόπο που το κάνετε εσείς.
Βρίσκεστε μεταξύ 75-100 αν : (ελάχιστοι άνθρωποι βρίσκονται σε αυτό το επίπεδο)
- Είστε σίγουροι για το ποιοί είστε, προσανατολισμένοι στις αξίες και τους στόχους σας, ανεπηρέαστοι από την κριτική ή τους επαίνους των άλλων.
- Είστε ικανοί να αυτονομηθείτε από την οικογένεια προέλευσης και να γίνετε ένας ενήλικας με εσωτερικό κριτήριο.
- Είστε σίγουροι για τα πιστεύω σας χωρίς να είστε δογματικοί στον τρόπο σκέψης.
- Μπορείτε να ακούσετε και να αξιολογήσετε τις απόψεις των άλλων έτοιμοι να υιοθετήσετε νεώτερες από τις δικές σας αν χρειαστεί.
- Μπορείτε να ακούτε χωρίς να αντιδράτε παρορμητικά και να επικοινωνείτε χωρίς να ανταγωνίζεστε.
- Σέβεστε τις απόψεις των άλλων χωρίς να επιθυμείτε να τους αλλάξετε.
- Είστε ενήμεροι για την πιθανή εξάρτησή σας από τους άλλους αλλά και για την υπευθυνότητά σας έναντι άλλων.
- Απολαμβάνετε την ζωή και τις χαρές της.
- Διατηρείτε ψύχραιμη στάση κάτω από αγχωτικές καταστάσεις ή πίεση.
- Αναλαμβάνετε πλήρως την προσωπική σας ευθύνη για την ζωή σας και την πορεία της.
Ιατρός, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Συστημική Yπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια.