H ψυχολογία στην υπηρεσία των γιατρών

Eίναι γεγονός πως ο κοινωνικός ρόλος των γιατρών είναι από τους πλέον απαιτητικούς, αφού περιλαμβάνει μακροχρόνιες και συνεχείς σπουδές και ενημέρωση, θυσίες στην προσωπική τους ζωή, εξαντλητικά ωράρια, άγχος, χαμηλές σε σχέση με την προσφορά τους αποδοχές, πίεση για υψηλές αποδόσεις και πάνω απ’όλα ευθύνη για την ζωή του ασθενούς που έχουν αναλάβει και καλούνται να φροντίσουν.

Είναι, όμως, επίσης γεγονός πως τα κοινωνικά, προσωπικά, επαγγελματικά, συζυγικά, οικογενειακά ή οικονομικά θέματα που τους απασχολούν είναι τα ίδια με αυτά του υπόλοιπου κοινωνικού συνόλου και πως και αυτοί θα περάσουν από τα ίδια αναπτυξιακά στάδια και αλλαγές στη ζωή όπως και οι άλλοι άνθρωποι.

Πόσο ανέφικτη φαντάζει η ευτυχία για έναν γιατρό

Οι γιατροί συχνά δεν είναι ούτε φαίνονται ευτυχισμένοι. Δεν μοιάζει να ζουν και να απολαμβάνουν το σημαντικό έργο τους. Δεν είναι συχνά ορατό πως έχουν ευχαριστιακή στάση στη ζωή τους, δηλαδή ευγνωμοσύνη για ό,τι κατάφεραν, για όσα προσφέρουν, για αυτό που είναι.

Μπορεί να επιβιώνουν ευχάριστα πολλές φορές, αλλά συχνά η συμπεριφορά τους δείχνει πως ζουν «άχαρα», χωρίς χαρά, δηλαδή, αλλά και προσωπικό νόημα ζωής.

Πάντα παραμένει το ερώτημα ποιος είμαι, πού πάω και γιατί. Στην μεταμοντερνα εποχή μας, το ερώτημα μετασχηματίζεται στο ποιος θέλω να είμαι, πώς θέλω να πάω εκεί που γνωρίζω πως πάω, δηλαδή στο μέλλον. Και ο γιατρός ζει ταυτόχρονα στο παρόν, αλλά και με τα μάτια στο μέλλον των συνεχών εξελίξεων της ειδικότητάς του και της προσωπικής του πορείας.

Δυστυχώς, όλα τα στοιχεία δείχνουν πως οι γιατροί είναι επιφορτισμένοι με την πεποίθηση πως δεν επιτρέπεται να έχουν προβλήματα, ασθένειες, πένθη, προβληματισμούς ή περιορισμούς, αφού καλούνται να είναι μόνιμα διαθεσιμοι για τους ασθενείς ή τους συναδέλφους. Ταυτόχρονα, βρίσκονται σε έναν συνεχή πολλές φορές αγώνα δρόμου για επιβολή ορίων στους πρώτους και ανταγωνισμό με τους δεύτερους. Φαίνεται, επίσης, πως έχει επιβληθεί κοινωνικά σε αυτούς μία απαίτηση παντοδυναμίας και τελειότητας που φυσικά δεν είναι δυνατόν ανθρωπίνως να ισχύει.

Και οι γιατροί έχουν… ανθρώπινα προβλήματα

Στην πραγματικότητα, όμως, ένας γιατρός δεν έχει να ντραπεί για την ανθρωπινότητά του, αλλά να κατανοήσει πως πολλές φορές είναι ευάλωτος σωματικά ή συναισθηματικά και πως γι’ αυτό ίσως είναι καλό και έξυπνο από μέρους του να ζητήσει βοήθεια. Η εμπειρία μας έχει δείξει πως οι γιατροί δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως αντιμετωπίζουν προβλήματα ως ένα είδος «εκθρόνισης» από το βάθρο του υπεράνθρωπου.

Γιατί χρειάζονται ψυχολογική στήριξη

Η αναζήτηση συμβουλευτικής υποστήριξης από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ενώ γίνεται αντιληπτή πιθανώς ως έλλειμμα, στην πραγματικότητα δεν είναι αποτυχία, αλλά ένδειξη δύναμης στο επάγγελμα του γιατρού. Και ο γιατρός έχοντας ανάγκη να φαίνεται δυνατός και ικανός θεωρεί συχνά αδυναμία να παραδεχτεί πως χρειάζεται κάποιου βαθμού ενίσχυση, όπως οι άλλοι άνθρωποι, γιατί τότε ίσως θα μοιάζει με τους ασθενείς του.

Οι γιατροί δυσκολεύονται να παραδεχτούν πως αντιμετωπίζουν προβλήματα ως ένα είδος «εκθρόνισης» από το βάθρο του υπεράνθρωπου.

Αλλά ακόμη κι αν αυτό δεν συμβαίνει, η ανάγκη αυτογνωσίας και επίλυσης των θεμάτων που μπορεί να τον απασχολούν θα τον φέρουν σε επαφή με τον αυθεντικό του εαυτό, θα αποκτήσει πιο λειτουργικές σχέσεις σε όλα τα επίπεδα, με άμεση αντανάκλαση και στην σχέση του με τον ασθενή. Ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος που ζει αυθεντικά και χαίρεται δεν μπορεί παρά να είναι και καλύτερος με τους ασθενείς του.

Μόνο όταν κατανοήσει κάποιος τους φόβους του, αναγνωρίσει τα σκοτεινά του σημεία, καταλάβει τις επιθυμίες του, αλλά παραδεχτεί και τους περιορισμούς του, θα μπορέσει να αναδείξει κρυμμένες  δυνάμεις που περιμένουν να βγουν στην επιφάνεια. Ακριβώς όπως περιμένουν τα κύτταρα της βασικής στιβάδας ενός επιθηλίου το κατάλληλο ερέθισμα, ώστε να ωριμάσουν και να βρεθούν στην λειτουργική τους μορφή.

Γιατί διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια

Αυτό που κρατάει, συνήθως, μακριά έναν γιατρό από μια διαδικασία αυτογνωσίας είναι ο ασυνείδητος φόβος του πως ο εαυτός που βρίσκεται στην επιφάνεια είναι ψευδής. Κι ενώ τον προστατεύει αμυντικά από την αντιμετώπιση της βαθύτερης αλήθειας του, αγνοεί πως ενώ μπορεί να λειτουργεί σαν ασπίδα, συγχρόνως κρατά σε αδράνεια αυτές τις ψυχικές δυνάμεις που βρίσκονται σε ανενεργή κατάσταση και περιμένουν με την κατάλληλη διεργασία να ενεργοποιηθούν. Και η διεργασία αυτή είναι η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπευτική δουλειά με τον εαυτό του ατομικά ή και ομαδικά, σε ένα πλαίσιο ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Πολλά μπορεί να αλλάξουν στη ζωή του, αν βαδίσει αυτό το μονοπάτι. Αυτό είναι σίγουρα κάτι που χρειάζεται να καταλάβει κάθε άνθρωπος που ασκεί την ιατρική. Ότι δεν είναι μόνο γιατρός. Είναι και άνθρωπος.

Πρώτη δημοσίευση ThriveGlobalGreece

 

Μαρία Κάλφα
Ιατρός, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Συστημική Yπαρξιακή Ψυχοθεραπεύτρια.