Ο ρόλος της ψυχολογικής ασφάλειας στο χώρο εργασίας.

      Η ψυχολογική ασφάλεια ορίζεται ως η δυνατότητα κάθε μέλους της ομάδας να αισθάνεται ασφαλές όταν εκφράζει τις απόψεις του, χωρίς να φοβάται τις αρνητικές συνέπειες στην εικόνα, στο κύρος ή στην καριέρα του (Kahn 1990, p. 708). Στις ομάδες που χαρακτηρίζονται από ψυχολογική ασφάλεια, τα μέλη της αισθάνονται ότι τους αποδέχονται και τους σέβονται.

Η ψυχολογική ασφάλεια, δεν είναι ταυτόσημη με την εμπιστοσύνη, αλλά ούτε και με την ψυχολογική επίγνωση. Όταν αναφερόμαστε στην εταιρική κουλτούρα, συνήθως μιλάμε για τρία συστατικά που διασφαλίζουν την ορθότητά της: Την ισχυρή αποστολή και το όραμα που καθιστούν σαφείς τους ρόλους μας, τις ατομικές αξίες μας που ιδανικά θα έπρεπε να είναι ευθυγραμμισμένες με τις εταιρικές και την προοπτική της προσωπικής μας ανάπτυξης. Εδώ ακριβώς έρχεται η ψυχολογική ασφάλεια, το απαραίτητο συστατικό που θα εξασφαλίσει μία υγιή εταιρική κουλτούρα, όπου ως εργαζόμενοι νιώθουμε ελεύθεροι να προσφέρουμε τις ιδέες μας και να είμαστε ο εαυτός μας.

Αυτό αποδεικνύει και η έρευνα της Google, “Project Aristolte” η οποία δημιούργησε μία λίστα με τα 5 συστατικά που κάνουν τις ομάδες επιτυχημένες: ψυχολογική ασφάλεια, αξιοπιστία, δομή-σαφήνεια, νόημα  και αντίκτυπος. Όλα είναι σημαντικά για τη δημιουργία μιας επιτυχημένης ομάδας, η ψυχολογική ασφάλεια όμως αποδεικνύεται ως ο πιο ουσιαστικός παράγοντας αφού μπορεί να βοηθήσει τα άτομα και τους οργανισμούς να ευημερήσουν. Όταν νιώθεις ψυχολογικά ασφαλής, μπορείς να είσαι ο εαυτός σου. Είσαι πρόθυμος να μοιραστείς τις ιδέες σου, να εκφράσεις τη δημιουργικότητά σου και να πάρεις ρίσκα χωρίς να φοβάσαι ότι οι συνάδελφοί σου θα σε κρίνουν. Όλες αυτές οι συμπεριφορές οδηγούν στην προσωπική ανάπτυξη, χτίζουν δεξιότητες, αναδεικνύουν δημιουργικές πλευρές του εαυτού μας και βοηθούν στην καινοτομία.

Πόσο ψυχολογικά ασφαλείς νιώθουν οι εργαζόμενοι

Οι περισσότεροι χώροι εργασίας δεν παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα για να δημιουργήσουν την ψυχολογική ασφάλεια που χρειάζονται τα στελέχη τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μειωμένη συνεργασία μεταξύ των τμημάτων (σε κάθετη και οριζόντια διάρθρωση) με τα στελέχη να αισθάνονται, ελάχιστη εργασιακή ικανοποίηση και πεσμένο ηθικό. Σύμφωνα με μία δημοσκόπηση της Gallup το 2017, μόνο 3 στους 10 εργαζομένους νιώθουν ότι οι απόψεις τους λαμβάνονται υπόψη στη δουλειά.

Όταν νιώθεις ψυχολογικά ασφαλής, μπορείς να είσαι ο εαυτός σου. Είσαι πρόθυμος να εκφράσεις τη δημιουργικότητά σου και να πάρεις ρίσκα χωρίς να φοβάσαι την κριτική.

Η συγκεκριμένη έρευνα διαπίστωσε ακόμα πως επενδύοντας χρόνο και κόπο στη δημιουργία ενός ψυχολογικά ασφαλούς χώρου, 6 στους 10 εργαζομένους θα ένιωθαν ότι οι απόψεις τους έχουν αξία. Επιπροσθέτως, οι οργανισμοί θα μείωναν κατά 27% την αντικατάσταση του προσωπικού, ενώ θα αύξαναν την αποδοτικότητα κατά 12%.

Πώς θα μπορέσεις να ενισχύσεις την ψυχολογική ασφάλεια στην ομάδα σου

Γίνε πρότυπο 

Ναι, με σιγουριά σου λέω πως υπάρχουν ορισμένες πτυχές στην συμπεριφορά σου, που θα μπορούσαν εύκολα να προωθήσουν την ψυχολογική ασφάλεια και από τη θέση ευθύνης που έχεις, θα είχες τη δυνατότητα να αποτελέσεις το παράδειγμα για την υπόλοιπη εταιρεία. Θα πρότεινα λοιπόν:

-Να ζητάς feedback όχι μόνο από τα ανώτερα στελέχη, αλλά από όλα τα τμήματα.

-Να αναγνωρίζεις τα λάθη σου, να δέχεσαι, αλλά και να εκτιμάς κάθε διαφορετική γνώμη.

-Να είσαι ανοιχτός σε καινοτόμες ιδέες που διαφέρουν από τις δικές σου και να τις εκτιμάς δεόντως.

-Να είσαι διαθέσιμος και προσιτός. Δύσκολο; Σκέψου όμως πως με αυτόν τον τρόπο θα μειώσεις στο ελάχιστο τα εμπόδια που δυσκολεύουν μια παραγωγική συζήτηση, θα ενθαρρύνεις τις ερωτήσεις, θα ακούσεις δημιουργικές ιδέες που καταπιέζονται από τον φόβο της αρνητικής αποδοχής.

Ενίσχυσε την ενεργή προσοχή

Αυτή είναι μια ουσιαστική διαδικασία που εξασφαλίζει ότι τα άτομα αισθάνονται πολύτιμα και ότι μπορούν να συμβάλλουν στην ομάδα. Για να αυξήσεις την προσοχή σου και να αποδείξεις ότι ακούς:

-Άφησε το κινητό έξω από τα meeting rooms ή τουλάχιστον βάλ’το σε flight mode.

-Δείξε ότι είσαι εκεί με ενσυναίσθηση και καταλαβαίνεις επαναλαμβάνοντας όσα ειπώθηκαν.

-Ενθάρρυνε τους ανθρώπους να μοιράζονται πράγματα κάνοντάς τους ερωτήσεις.

-Αν ορισμένα άτομα μιλούν σπάνια στις συναντήσεις, ζήτα την άποψή τους.

Εντάξει είσαι ο ηγέτης της ομάδας, εσύ έχεις την εξουσία, εσύ θα λάβεις την τελική απόφαση. Μην ξεχνάς όμως πως ενισχύοντας τη συμμετοχική διαχείριση, οι συμμετέχοντες εκφράζουν με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση τη γνώμη τους κάτι που βοηθά στο χτίσιμο υγιούς εταιρικής κουλτούρας.

Δημιούργησε ένα ασφαλές περιβάλλον

Βοήθησε στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος έκφρασης, θέτοντας μερικούς βασικούς κανόνες αλληλεπίδρασης μεταξύ των εργαζομένων:

-Δεν διακόπτει και δεν κατηγορεί ο ένας τον άλλον. Οι διαπροσωπικές σχέσεις που βασίζονται στον αλληλοσεβασμό ενισχύουν την ψυχολογική ασφάλεια όταν είναι υποστηρικτικές και εμπιστευτικές.

-Όλες οι ιδέες είναι αποδεκτές. Σε κάθε εργασιακό χώρο ερχόμαστε αντιμέτωποι με στρεβλές πεποιθήσεις τύπου «οι ικανοί έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα χωρίς φόβο την άποψή τους…». Υπάρχουν στην ομάδα σου άτομα που αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους και την ικανότητα τους να εκφράζουν την άποψή τους; Ενίσχυσε τα επίπεδα ασφάλειας, δίνοντας πρώτος το παράδειγμα. Με συνεχή προσπάθεια βήμα βήμα μαθαίνει κάποιος ν΄αντιμετωπίζει τις φοβίες και τις ανασφάλειές του.

-Οι πρωτοποριακές προτάσεις είναι καλοδεχούμενες και οποιαδήποτε κριτική θα πρέπει να είναι εποικοδομητική και σε καμία περίπτωση καταστρεπτική.

Ανάπτυξε μία ανοιχτή νοοτροπία

Για να απεγκλωβιστείς από τα δεσμά της κριτικής και να ενδυναμώσεις τις σχέσεις μεταξύ των μελών της ομάδας, είναι σημαντικό να είσαι ανοιχτόμυαλος. Συχνά, βλέπουμε τα πράγματα υπό το δικό μας πρίσμα, αν όμως τα προσεγγίσουμε από άλλη οπτική, μπορεί να αποκτήσουμε μία σφαιρική εικόνα.

Για να αναπτύξεις μία ανοιχτή νοοτροπία στο χώρο εργασίας:

-Ενθάρρυνε τα άτομα να δίνουν αποτελεσματική ανατροφοδότηση ο ένας στον άλλον. Με απλά λόγια, η ανατροφοδότηση πρέπει να γίνεται πρόσωπο με πρόσωπο, να είναι σαφής και ξεκάθαρη, κατανοητή αλλά και αποδεκτή από τον παραλήπτη.

-Έμπνευσέ τους ώστε να μπορούν να διατυπώνουν ελεύθερα την άποψή τους, να απαντούν στα σχόλια με ειλικρίνεια, αποφεύγοντας να σχολιάζουν αξίες και πιστεύω του συνεργάτη.

-Δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες ώστε να αντιμετωπίζουν τα σχόλια ως έναν τρόπο να ενδυναμώσουν και να βελτιώσουν τις ιδέες τους και τις διαδικασίες που ακολουθούν.

Όλη αυτή η διαδικασία μοιάζει πολύπλοκη, στην πραγματικότητα βασίζεται στην αυθεντικότητα και την στήριξη των συνεργατών μας αλλά και του ίδιου του εαυτού μας. Μυστικά δεν υπάρχουν, παρά μόνο συνεργασία, συνεχής προσπάθεια και σεβασμός στην διαφορετικότητα, ακόμα και του ίδιου μας του εαυτού.

 

1η δημοσίευση του άρθρου στο http://www.thriveglobal.gr

 

 

Νίκος Χαρόπουλος
Επικοινωνιολόγος, Life & Business Coach
Ιδρυτικό μέλος Hellenic Counseling, Coaching
and Mentoring Association (HCCMA)